İnternette birçok yerde bor madeni ile ilgili kaynağı belirsiz birçok yazı mevcut. Güvenilir kaynaklardan herhangi bir açıklama gelmeyince bu söylentilere çoğu kişi inanmıyor veya önemsemiyor. Ben de bor madeni ile ilgili küçük çaplı bir araştırma yaptım ve şimdi size bu araştırmamın sonuçlarını sunacağım. Daha ayrıntılı bilgi için kaynaklar göstereceğim.
Türkiye için bor neden bu kadar önemli ve gelecekte bizi neler bekliyor?
İlk önce Bor madenlerinin dünya üzerindeki dağılımdan başlamak istiyorum. Dünya üzerinde bor rezervlerinde Türkiye %71,3 oranla ilk sırada yer alıyor. İkinci sırada %6.5′lik oranla ABD yer alıyor, Üçüncü sırada %3.8 ile Çin ve dördüncü sırada da %3.1 ile Rusya yer alıyor. Bu da demek oluyor ki bor ile ilgili en ufak bir gelişme dahi Türkiye açısından büyük bir kazanım olacak. Tabi borun çıkarılması, işlenmesi ve yeni ve farklı alanlarda da kullanılabilmesi için ülkemizin bu teknolojik gelişmeyi yakalaması gerekiyor. (Oranlar Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü internet sayfasından alınmıştır.)
Peki bu bor şu an hangi alanlarda kullanılıyor ve yakın gelecekte hangi alanlarda kullanılması bekleniyor?
Bor madeni şu an en çok cam, seramik, deterjan ve gübre üretiminde kullanılıyor. Kullanım alanları; Cam Sanayi, Seramik Sanayi, Temizletme ve Beyazlatma Sanayi, Alev Gecikticiler, Tarım, Metalurji, Nükleer Uygulamalar, Bor Fiberleri, Uzay ve Havacılık, Enerji, Sağlık ve Çimento. (daha ayrıntılı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.)
Bu kullanım alanlarından yakın gelecekte borun değerini artırabilecek alan şüphesiz ki enerji alanı. Bor’un sodyum ve hidrojenle tepkimeye girmesiyle oluşan Sodyum Borhidrür iyi bir hidrojen tutucusu ve depolayıcısıdır. “Sodyum borhidrür, gelecek yıllarda hidrojenin yakıt olarak kullanılmasının yaygınlaşması ile birlikte enerji alanında önemli bir ürün haline gelecektir. Hidrojeni depolama özelliğinin yanı sıra, yakıt pillerinde doğrudan yakıt olarak da kullanılabilmektedir. “
Ne Yapılmalı?
Öncelikle hidrojenle ilgili dünya üzerinde birçok çalışma yapılıyor. Ve tabi bor ve diğer madenlerle ilgili çeşitli çalışmalar da yapılmaktadır. Ve kimse bize bu alanda ürettiği teknolojiye vermez. Bu yüzden Türkiye olarak kendi teknolojimizi kendimiz üretmek zorundayız.
Ülkemizde Neler Yapılıyor?
Tübitak, bor ve nanateknoloji kullarak %10′dan fazla yakıt tasarrufu sağlayan katkı maddesi üretti. Ve şu an bu Nano Borx ismiyle satılıyor. Bor ile yakıt katkı maddesi ve motor yağı alanında çalışan bir çok şirket mevcut. Mesela NNT Nanoteknoloji Bor Ürünleri AR-GE Sanayi Ticaret AŞ isimli türk şirketi hidrojenin yakıt olarak kullanılmasındaki depolama sorunu bor ile çözmüş ve bor madeninden araç yakıtı üretmeyi başarmıştır. Bu şirket şu an ise yine bor madeninden motor yağları üretiyor ve yurtiçi ve yurtdışında satışını yapıyor. Ayrıca üniversitelerin maden fakülteleri ve Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü bu alanda gelişmeleri takip ediyor ve araştırmalar yapıyor.
Son olarak…
Bor madeni ile ilgili bir çok yerde birbirinin zıttı söylentiler mevcut. Kimileri Türkiye’nin bu madeni çıkarması engelleniyor derken, kimileri Türkiye kendi çıkaramıyor diyor. Kimileri şu anki durumu fazla abartırken, kimileri de önemsiz bir maden deyip geçiştirebiliyor. Görünen şu ki Türkiye bu madeni çıkartıp sahip olduğu teknolojiyle üst seviyede yararlanıyor. Aslında sorgulanacak olan sahip olunan teknolojinin geride olup olmadığıdır. Şu an için bor çok büyük öneme sahip olmasa da teknololjiyle bağlantılı olarak ileride çok büyük değer kazanabilir. Özellikle enerji ve sağlık alanında ismini daha çok duyabiliriz. Gerekli teknolojik gelişimi yakalayamazsak, bor üzerinde çalışan ve ileri teknolojiyi yakalayan ülkeler tarafından borun siyasi oyunlara alet edilmesi de muhtemel senaryolar arasındadır.
Emrah Yumuk
23.04.2011
.
Eski Enerji Bakanı Hilmi Güler’in 25 Ocak 2008 Röportajı
Bor konusunda daha ayrıntılı bilgi edinmek için;