Websitemde daha önce gitar dersleri bölümü vardı. Yeni tasarımda bu bölümü kaldırdım. Oradaki gitar derslerini bu yazıda vereceğim.
İçerik: Genel Bilgi, Gitarın Bölümleri, Gitarın Akordu, Tab Nasıl Okunur?, Akor ve Akorların Çalınması, Bare, Arpej ve Diğer…
.
GENEL BİLGİ
KLASİK VE AKUSTİK GİTARLAR
Klasik ile akustik gitar arasındaki temel fark tellerindedir. Klasik gitarda ince teller naylon (misina) dan yapılmıştır. Kalın teller ise sargılıdır. pek üzerine çelik sarımlıdırlar. Akustik gitarda ise teller tamamen çelikten yapılmıştır. Tel takımının inceliğine kalınlığına göre bazen değişse de genel olarak kalın 4 tel çelik üzerine çelik sarımlı, ince 2 tel ise sarimsiz çeliktir.
Teknik olarak klasik gitarlar parmaklarla, daha doğrusu tırnaklarla, akustik gitarlar ise pena ile çalınırlar. Ancak bu bir kural değildir. Bazı gitaristler klasik gitarı penayla, akustik gitarı parmakla çalarlar. Her iki gitarın da klavye düzenleri aynıdır, yani notalar aynı şekilde dizilmişlerdir.
Klasik ve akustik gitarlar tarz olarak da oldukça farklıdırlar. Genelde klasik gitarla klasik gitar için yazılmış parçalar çalınır. Klasik gitarın kullanıldığı diğer tarz ise flamenko’dur. Akustik gitarlar genelde rock, blues, jazz ve bunların türevleri müziklerin harmonik yapılarında yer alırlar. Yani akorlardan sorumludurlar. Tabi bu arada basta fill’ler (doldurmalar) olmak üzere solo gitar olarak da çokça kullanılırlar. Bunun yanında akustik gitar için pek çok teknik de geliştirilmiştir.
ELEKTRO GİTARLAR
Elektrogitar çok basit bir tanımla tellerin titreşimini gövdesinde bulunan manyetikler sayesinde elektriğe çeviren ve böylece amplifikatöre bağlandığında yüksek miktarda ses alınabilen gitardır. Diğer gitarlar gibi elektrogitarlar da sap, gövde ve bas olmak üzere üç ana bölümden oluşur. Bu arada bazı elektrogitarlarda bas bulunmayabilmektedir. Gitarda gövde, manyetikleri, sesin tonu ve seviyesini ayarlayan kontrol devrelerini içeren ve tellerin bir ucunun bağlandığı bölümdür. Teller, köprü ad verilen metal bir donanm üstünden geçenek ya gövdeye doğrudan ya da köprünün kendisine bağlanmaktadır. Tellerin hemen altında, köprüyle sap arasında yer alan, tellerin mekanik titreşimini elektriğe çeviren manyetikler, gövdenin içine yerleştirilen elektronik ses-ton kontrol devresine bağlıdır.
Bu devre, manyetiklerden gelen sinyalin, amplifikatöre gitmeden önce tonunda ve ses seviyesinde değişiklik yapmak için kullanılır. Ayrıca yine gövdedeki manyetik seçici anahtar, sesin rengini deştirmek için istenilen manyetik veya manyetiklerin seçilmesini sağlar. Gövdenin sapla birleştiği yerin alt taraf, sapın gövde içindeki perdelerine kolay ulaşılması için, içeri doğru oyuk olarak yapılabilir (Single Cutaway). Bazı gitarlarda bu oyuk hem altta hem de üstte olabilmektedir (Double cutaway). Gövdenin sekli, gitar oturarak veya ayakta çalınırken en iyi dengeyi sağlayacak şekilde tasarlanır.
GİTARIN BÖLÜMLERİ
GİTARIN AKORDU
Kulaktan akort etmek istiyorsak gitarda 5.perdeyi kullanabiliriz. Her telin 5. perdesi, bir sonraki telin sıfırıncı perdesini verir. Si hariç.Onun için alttan 3. telin 4. perdesini kullanmak gerekir.
İlk önce mi telini akort etmemiz gerekir. Bunun için herhangi bir yerden mi sesi almalıyız. Mesela bilgisayardaki küçük org programları olabilir.Bu programlardan mi sesini alabiliriz.ondan sonra ilk olarak mi telinin 5.perdesine basarız. Bu ses la sesidir ve iki sesi karşılaştırarak bir alttaki la telini akort ederiz .
Diğer tellerde de aynı şekilde yapılır. Fakat si telini akort etmek için bir üstteki sol telinin 5.perdesini değil de 4.perdesini kullanmak gerekir.
Bu şekilde akort edemiyorsak.Seslerin kulağımıza tam olarak oturması için zamana ihtiyacımız var demektir.
Akort Aletleri kullanarak da gitarımıza çok kolay ve hızlı bir şekilde akort edebiliriz.
TAB NASIL OKUNUR ?
Tablature (tab) ,gitar için özel bir müzik notasıdır.Tab bir gitar nota özelliği olarak var olmuştur.Tab nota özelliğini bir sistem olarak algılamak doğru olacaktır.Tab nota sisteminde, nota bilmeye gerek duymadan çok basit şekilde anlaşılır bir nota türü olup evrenseldir.Dünyanın Her yerinde aynı şekilde kabul edilen kalıplar çerçevesinde okunur ve yazılır…Tab Sisteminde yazılan akor ve ya notalar Aşağıdaki bölümde belirttiğimiz şekilde gösterilir…
Aşağıda Tab Sisteminin Ana teması belirtilmektedir.Tab Sisteminde Tel dizilişleri Şekildeki gibidir.
e|——————————-1. Tel—–|
B|————————-2. Tel———–|
G|——————-3. Tel—————–|
D|————-4. Tel———————–|
A|——-5. Tel—————————–|
E|-6. Tel———————————–|
Yukarıdaki tabloda belirttiğimiz gibi artık tab sisteminde ne şekilde tel dizilişi bulunduğunu öğrendik.Şimdi ise yapmamız gereken Bu olayı bir örnekle açıklamak.
e|——–0————-0—–|
B|——0—0——–0—0—|
G|—0——–0—-0——-0-|
D|—————————–|
A|—————————–|
E|-0————-0————-|
Metallica – Nothing Else Matters
Yukarıda Metallica Grubunun Nothing Else Matters isimli parçasının tabları yer almakta. Bu şarkıyı seçme amacım ilk düzey için gösterilmesi gereken 0 (sıfır) değerini içermesi. 0 değerinin anlamı ; 0 değerinin bulunduğu tele konulan 0 kadar boş vurmaktır. Demek istediğim şu ki ,Yukarıda bulunan parçada en başa denk gelen diğer deyişle bakıldığında size en yakın (sol baş) konumda bulunan 0 (sıfır) , E (6.tel) telinde yer almaktadır.Demek oluyor ki 6. tele bir kere boş vuracağız.Sonra ise sırayı takip ederek gittiğimizde karşımıza G (3.tel) çıkıyor.Bundan sonra sırasıyla ; B (2.tel) , e (1.tel) sonra tekrar B (2.tel) geliyor.Şimdi Pratik yapmaya başlayın… Tab da çalınan parçanın doğru çalıp çalmadığınızı kontrol etmek için Tab ın altındaki şarkının ismine tıklayınız.Mp3 formatındaki şarkıyı indirdikten sonra kendi çaldığınızla karşılaştırıp eksik yönleri tamamlayınız.
Şimdi ise başka örnekler ile öğrendiklerimiz pekiştirelim.Bunun yine Metallica grubunun One adlı parçasının tab sistemini inceliyoruz..
e|———————————————–|
B|———————————————–|
G|—————————————–0—–|
D|—4—0—–4—-0—–4—-0——4—-0—|
A|-2—2—————-2—-2——————|
E|———–3—-4—————-3—3——–|
Metallica – One
Aynı şekilde bu parçada temel kuralları göz önüne alıp incelediğimizde karşımıza bilinmeyen bir konu çıkıyor.Bunlar 2 , 4 , 3 gibi sayılar.Bunların anlamı ise gitarın perdelerini belirtmektedir.2 no ‘lu değer 2 numaralı perdeye basılması komutunu verir.Peki hangi teldeki 2 no’lu perdeye?Bunun yanıtı sandığınızdan çok çok basit.Yukarıdaki Tab da Belirtilmiş olan ilk 2 değeri 5.Telde verilmiş.Yani bu demek oluyor ki 5. telde 2 no ‘lu perdeye bas.Yine Sırasıyla kısaca ele alırsak.Sırasıyla | 5. telde 2 no’lu perde | , | 4.telde 4 no’lu perde | , | 4.tele boş vur |, |6.telde 3.perde | vs…
Artık Tab Temeli Hakkında Geniş Bir bilgiye sahip olduk.Artık Tab ile Akor okuyup yazma faslına gelelim.Bunun için Artık 2 Dersimize geçebiliriz.
2.Dersimizde ise tab okuyarak akor nasıl bası caz onu göreceğiz.Genelde Elektro Gitar çalanlar için olan bu sistem sayesinde herkesin bilmediği akor kalıpları yaratarak akorları herkesle paylaşıp veya paylaşılanları anlamaya çalışıcaz.Peki gördüğümüz tabların akor olup olmadığını nasıl anlayacağız?Her zaman olduğu gibi bu sorunun cevabını da hemen verelim:)Bir Tab da ,aynı sıra üstünde bulunan rakamlar onların akor olduğunu belirtir….hemen aşağıdaki örnekle ne demek istediğimizi daha iyi kavrayalım.
e|———|
B|———|
G|———|
D|—-5—-|
A|—-3—-|
E|———|
Yukarıda bulunan akor kalıbında üst üste yazılmış olan tab da 3 ve 5′inci tele basma komutu verilmiştir.
Şimdi işi biraz daha zorlaştıralım.Bir örnek daha inceleyelim.
e|—-3—-|
B|—-0—-|
G|—-0—-|
D|—-0—-|
A|—-2—-|
E|—-3—-|
Artık Pratik zamanı.Aşağıdaki akorlarla pratik yapın.
e|—-0—-|—-0—-|—-2—-|—-0—-|
B|—-2—-|—-1—-|—-3—-|—-0—-|
G|—-2—-|—-0—-|—-2—-|—-1—-|
D|—-2—-|—-2—-|—-0—-|—-2—-|
A|—-0—-|—-3—-|———|—-2—-|
E|———-|———|———|—-0—-|
Sizde artık Tab Sisteminin Temel Özelliklerini Öğrendiniz. Tab ile artık akorları okuyabilirsiniz.
AKOR VE AKORLARIN ÇALINMASI
Aynı anda seslendirilen çeşitli ses topluluğuna Akor Denir.
Çalınacak akor 3 sesli ise(hangi perdede olursa olsun)”5., 1., 2.” parmakla , çalınacak akor dört sesli ise bu parmaklara 3. parmak ilave edilir.Eğer akor beş ve altı sesli ise, baş parmak (5. parmak) kalın tellerden ikisine veya üçüne çalar,geriye kalanı da diğer parmaklar uygular.
Akor’un bütün seslerinin iyi çıkabilmesi için , sol el parmaklarının,çekiç gibi yuvarlak bastırılması ve tel üzerine iyice basarak,diğer tellerin tınısını engelleyecek şekilde tutulması gerekmektedir.Sağ elin parmakları ve ya sağ eldeki mızrap, sol el ile hazırlanmış telleri birden çalarak ve titreşimlerini devam ettirmek için hemen kalkmalıdır.
Akorlar her zaman arpej halinde,yani sesleri ard arda çalarak yapılır.
BARE, ARPEJ VE DİĞER …
Bare Ne Demek?
Kısaca Tek Parmakla bütün tellere basmak demektir.(mesela;tellerin 1.perdelerine) bare iki çeşittir.Büyük bare ve Küçük Bare.Küçük bare’de 1.parmak 2 ve 3 teli kapsar.Büyük barede ise 1.parmak perdeliğe baştanbaşa bütün telleri birlikte kavrar.
Büyük bareyi kolayca yapabilmeniz için, bileğinizi baş parmağınızı sapın iyice arkasına götürmeniz gereklidir.
Arpej Ne Demek?
Arka arkaya çalınan ve birleştikleri zaman akor oluşturulan çeşitli nota dizisine Arpej denir.Arpejler gitarda çok kullanılır,çünkü bu saz’a has olarak bıraktığı etki çok olumludur.
Arpejleri iyi çalabilmek için ,telleri çalmadan evvel sol el parmakları arpeji oluşturan akor perdeleri üzerine iyice ve aynı zamanda basması gerekmektedir.Arpejin son notası çalındıktan sonra parmaklar hemen kaldırılıp başka Akor’un seslerine geçilir.Eğer parmaklar her sesten sonra birer birer kalkacak olursa , her bir sesin toplamının oluşturduğu akor’un titreşimine engel olunur.
Sağ el parmakları veya mızrap,telleri ancak titreşim getirmek için tellere dokunur ve sol elin parmakları da parmak konulmayan tellerin titreşimine engel olmayacak şekilde perdelerle temas eder.
Gitar her tondan çalınabilir.Fakat diğer sazlarda olduğu gibi sevdiği tonları vardır.Gitar’a en kolay tonlar şunlardır.
* Do majör
* Sol majör
* Re majör
* Re minör
Diğer tonlar barenin çok kullanılmasını gerektirdiği için daha çok emek ister.
Notalar Batı dilinde alfabenin ilk yedi harfiyle yazılır.
* A = La
* B = Si
* C = DO
* D = Re
* E = Mi
* F = Fa
* G = Sol
Gam, Ritim Çalışma ve Prelüd
Gamların çalınmasını kolaylaştırmak için sağ el parmakları birbirinden açık ve kalkıp inmeleri eli rahatsız etmeyecek halde olmalıdır.(Parmakla çalanlar için)
Bir perdenin üzerinde bulunan parmağı ondan sonra gelecek olan notayı basmak için kaldırmamalıdır.Ancak o perde açık tel olmuş olsun.
Çıkıcı gamlarda,telden tele geçerken son bırakılan teli parmak hemen bırakmamalıdır çünkü tel boşuna titreşim yapar.
*“Gitarın Akordu” bölümü hariç diğer bölümler alıntıdır.
*** Bu yazı yeni başlayan arkadaşlar için ön bilgi niteliğindedir. Bu yazının gitar çalmayı öğretmek gibi bir amacı yoktur. **
***Görüntülü gitar dersleri isteyen arkadaşlar Öner Yavuz’ un Online Gitar Dersleri DVD’sini buradan edinebilirler. **